Zebrzydowice
Województwo śląskie, powiat cieszyński, gmina Zebrzydowice.
Lokalizacja: 49.8756N, 18.6165E [pokaż mapę]
Mogiła zbiorowa
Znajduje się na cmentarzu parafialnym. Przykryta granitowymi płytami. Na pomniku nagrobnym umieszczono napis:
”† • MOGIŁA • SIEDMIU NIEZNANYCH • ŻOŁNIERZY – BOHATERÓW • POLEGŁYCH • W WALCE Z NAJAZDEM CZESKIM • W OBRONIE ZIEMI ŚLĄSKIEJ •• CZEŚĆ ICH PAMIĘCI”.
Dn. 24.01.1919 r. w rejon Zebrzydowic przybyły trzy kompanie zapasowe 12 pułku piechoty z Oświęcimia, dowodzone przez kpt. C. Hallera. Obsadziły dworzec kolejowy w Zebrzydowicach, Zebrzydowice Górne i Kończyce Małe. 26 stycznia 1919 r. grupa mjr Bláhy (17 batalion strz., III/21. pp, II/8 pp) uderzyła na oddziały polskie broniące Zebrzydowic. Miejscem najbardziej zaciętych walk był miejscowy dworzec kolejowy, którego obroną kierował ppor. Henryk Taub. Zostały rozbite dwie kompanie 12 pułku piechoty, a około 90 żołnierzy dostało się do niewoli czeskiej. Część polskich jeńców została wymordowana.
Relacja plutonowego Stefana Bychawskiego, zbiegłego z czeskiej niewoli:
"Około godz. 10-tej znajdowałem się z kompanją w linji tyraljerskiej przed stacją w Zebrzydowicach, pod komendą por. Tauba.
Podczas walki musiałem moim plutonem bronić odwrotu cofających się oddziałów.
Nie mając innego oparcia, obsadziłem budynek stacyjny, gdzie broniliśmy się granatami ręcznemi, aż nas nieprzyjaciel otoczył ze wszech stron.
Zostaliśmy pokonani, było nas w budynku około 30 walczących, prócz rannych.
Ppor. Taube wpadł ranny do pokoju i tam go czesi zakłuli bagnetami.
Z moich ludzi, 7 żywych dostało się do niewoli po znieważeniu i biciu ich kolbami po twarzy.
Chor. Kumaniewskiego, sekcyjnego Kwiatkowskiego i mnie bili oficerowie i żołnierze czescy bez powodu. Przyprowadzono nas wraz z 77 jeńcami do Karwiny piechotą, gdzie po odebraniu nam wszystkich rzeczy i lepszych części munduru, odesłano nas przez Mor. Ostrawę do Ołomuńca, skąd udało nam się uciec.”
W księdze zgonów parafii zebrzydowickiej, ówczesny proboszcz i administrator, ks. Brunon Stefan, odnotował fakt zgonu i pochówku 6 nieznanych z imienia i nazwiska żołnierzy WP (zapisując w rubryce Sposób/rodzaj śmierci „poległ we walce z Czechami”). Siódmy poległy szeregowiec wymieniony jest z imienia i nazwiska.
Źródło: Jarosław Żurek, „Śladami poległych w wojnie polsko-czeskiej w 1919 roku” [w:] Eksploratorzy, Forum zbuntowanych poszukiwaczy, dostęp 13.03.2014.
2008-08-24
Zdjęcia archiwalne
Spis poległych
Kłusak Karol, szer., poległ 26.01.1919 Taub Henryk, ppor., 12 pp, poległ 26.01.1919